MORSKIE POJĘCIA - Z jak..., Ż jak...

ZAKOTWICZYĆ - umocować statek na kotwicy.

ZALEW - zatoka morska odcięta od pełnego morza mierzeją.

ZAŁOGA - zespół ludzi obsługujący np. statek lub okręt.

ZATOKA - część morza lub jeziora wcinająca się głęboko w ląd, który otacza ją z trzech stron. 

ZAWIETRZNA - burta, strona okrętu przeciwległa do tej, w którą uderza wiatr. 

ZBIORNIKOWIEC - tankowiec.

ZLEWISKO - obszar, z którego wody spływają do jednego morza lub oceanu.

ŻAGIEL - płat płótna rozpinany w czasie wiatru na maszcie i rejach łodzi. 

ŻAGLOWIEC - statek poruszany siła wiatru wiejącego w żagle.

ŻAGLÓWKA - łódź żaglowa.

ŻEGLARSTWO - całokształt wiedzy o statkach żaglowych i żegludze na nich. To również dyscyplina sportowa obejmująca regaty i turystykę na statkach lub łodziach żaglowych.

ŻEGLARZ - człowiek uprawiający żeglarstwo.

ŻEGLUGA - przewożenie ludzi i towarów wyznaczonymi szlakami wodnymi; ogół spraw i zagadnień dotyczących komunikacji wodnej.

ŻURAW PORTOWY -urządzenie dźwigowe złożone z konstrukcji nośnej i mechanizmów do podnoszenia i przenoszenia transportowanego ładunku zawieszonego na ruchomym ramieniu.

MORSKIE POJĘCIA - U jak..., W jak...

UKLEJA - mała ryba z rodziny karpiowatych; posiada piękną i błyszczącą łuskę.

UKWIAŁ - rząd jamochłonów morskich z gromady koralowców, ubarwieniem i kształtem przypominający kwiaty.

WACHTA - pełnienie służby na statku przez jedną zmianę załogi oraz część załogi pełniąca dyżur.

WANTA - stalowa lina podtrzymująca maszt z boku.

WĘZEŁ - połączenie dwóch lin lub zawiązanie jednej w określony sposób lub jednostka miary prędkości statku.

WIMPEL - potoczna nazwa flagi w kształcie trójkąta.

WINDSURFING - sport wodny uprawiany na drewnianej lub plastykowej desce z niedużym żaglem.

WŁOK - rodzaj wielkiej sieci do połowu ryb dennych, mającej kształt worka. wleczonej za statkiem rybackim.

WODOLOT - statek wyposażony pod kadłubem w płaty nośne, które podczas ruchu powodują powstanie siły nośnej, utrzymującej kadłub ponad powierzchnią wody.

WODOROST - rośliny bytujące w środowisku wodnym.

WODOWANIE - spuszczanie na wodę nowo wybudowanego statku.

WRAK - uszkodzony, nie nadający się do eksploatacji, zatopiony statek.

WRĘGA - żebro kadłuba dające mu sztywność poprzeczną.

WYBRZEŻE - obszar lądu przylegający do brzegu wód.

WYDMA - piaszczysty wał lub pagórek powstały z piasku i żwiru naniesionych przez wiatr.

WYPORNOŚĆ - ilość wody wypartej przez statek wskutek zanurzenia. 

MORSKIE POJĘCIA - T jak ...

TAKIELUNEK - omasztowanie, olinowanie, ożaglowanie statku.

TANKOWIEC - statek-cysterna przystosowany do przewożenia ładunków płynnych.

TENDER - statek zaopatrujący inne statki w paliwo, żywność.

TONAŻ - pojemność lub wyporność statku wyrażona w tonach.

TORPEDA - samobieżny pocisk służący do niszczenia podwodnej części okrętu.

TORPEDOWIEC - mały, szybki, zwrotny okręt wojenny uzbrojony w torpedy.

TRAŁ - rodzaj sieci rybackiej ciągniętej za statkiem po dnie morza.

TRAP - schody na statku.

TRATWA - pnie drzew ułożone obok siebie i powiązane linami, służące jako środek wodnej lokomocji.

TRAWLER - większy statek o mocnej konstrukcji, przystosowany do łowienia ryb za pomocą trału.

TRIERA - grecki okręt wiosłowo - żaglowy z VI-III wieku p.n.e.

TRIMARAN - łódź lub statek o trzech sztywno połączonych kadłubach. 

TRÓJMASZTOWIEC - statek o trzech masztach.

TRUMSEL - najwyższy żagiel rejowy.

TRYTON - syn Posejdona i Amfitryty, bóstwo morskie przedstawiane jako półczłowiek - półryba.

MORSKIE POJĘCIA - S jak ..., Ś jak ...

SAK -  sieć na ryby w kształcie worka rozpiętego na kabłąkach

SEKSTANS - przyrząd astronawigacyjny służący do oznaczania miejsca, w którym znajduje się statek.

STATEK - konstrukcja pływająca o napędzie parowym, motorowym, atomowym, służąca do przewozu ludzi lub towarów.

STER - urządzenie do nadawania kierunku jazdy statkowi wodnemu.

STERNIK - marynarz obsługujący ster statku; stopień żeglarski.

STEROWNIA - pomieszczenie na statku mieszczące przyrządy sterownicze.

STOCZNIA - zakład zajmujący się budową, remontem i konserwacją statków.

SURFING - jazda na przystosowanej do tego desce, unoszonej przez czoło fali morskiej.

SYRENA - nimfa morska wabiąca śpiewem marynarzy w miejsca niebezpieczne, mająca do pasa postać kobiety, a od pasa postać ryby.

SZALUPA - łódź okrętowa o mocnej konstrukcji, używana do celów komunikacyjnych i ratowniczych.

SZANTA - pieśń śpiewana przez żeglarzy w rytm ich pracy; potocznie: każda piosenka morska.

SZELF - przybrzeżny pas dna morskiego.

SZKUNER - statek żaglowy mający co najmniej dwa maszty i ożaglowanie skośne.

SZKUTNICTWO - budowanie drewnianych jednostek pływających, takich jak kutry, jachty itp. 

SZTORM - burza morska wywołana przez silny wiatr wiejący z prędkością ponad 15 m na sekundę.

SZTORMIAK - nieprzemakalny strój noszony przez żeglarzy i marynarzy.

SZYPER - dowódca mniejszego statku lub właściciel statku rybackiego.

ŚCIGACZ - niewielki okręt bojowy przeznaczony do torpedowania i atakowania okrętów nieprzyjacielskich.

ŚLUZA - urządzenie zaporowe dzielące dwa zbiorniki wodne o różnym poziomie.

ŚRÓDOKRĘCIE - część środkowa statku zarówno na pokładzie, jak i wewnątrz kadłuba. 

ŚRUBA - pędnik okrętowy.

MORSKIE POJĘCIA - R jak ...

RAFA - podwodna skała leżąca na małej głębokości lub nieco wystająca nad wodę, powstała  z nagromadzenia wapiennych szkieletów organizmów morskich, zwłaszcza koralowców.

REDA - pas morza przylegający do portu, przeznaczony dla statków czekających na wejście do portu.

REFOWAĆ - zmniejszać powierzchnię żagla podczas silnego wiatru przez częściowe zwijanie go lub składanie jego dolnej części.

REGATY - zawody, wyścigi jednostek pływających.

REJA - pozioma belka na maszcie, do której umocowuje się górny kil żagla prostokątnego.

REJS - podróż statku.

RUFA - tylna część statku.

RUMB - jednostka miary kątowej służąca w nawigacji do przybliżonego określania kursu statku, kierunku wiatru itp.

 

MORSKIE POJĘCIA - P jak ...

                                                                                                                                                  

PACHOŁEK - słupek, do którego przywiązuje się liny i łańcuchy przytrzymujące statek u brzegu.

PAROSTATEK - statek parowy, parowiec.

PERYSKOP - przyrząd mający zastosowanie w łodziach podwodnych, służy do obserwacji przedmiotów będących poza zasięgiem wzroku obserwatora.

PIKLING - śledź wędzony.

PIRAT - rozbójnik morski, korsarz, członek załogi okrętu napadającego na inne jednostki w celach rabunkowych.

PIROGA - wąskie, długie czółno, wydrążone w pniu drzewnym, używane przez Indian.

PLANKTON - bardzo drobne organizmy roślinne i zwierzęce unoszące się w toni wodnej w postaci zawiesiny.

PLAŻA - najczęściej piaszczysty teren położony nad brzegiem morza.

PŁETWONUREK - nurek wyposażony w sprzęt umożliwiający przebywanie przez dłuższy czas głęboko pod wodą. 

PŁYWAK - przedmiot w kształcie beczki, stożka lub kuli jaskrawo pomalowany, umocowany na kotwicy, unoszący się na powierzchni wody jako znak ostrzegawczy i orientacyjny.

POBRZEŻE - pas ziemi rozciągający się wzdłuż brzegu morza.

POCHYLNIA - w stoczniach płaszczyzna pochyła służąca do spuszczania statków na wodę.

PODRYWKA - mała sieć rybacka.

POGŁĘBIARKA - statek pogłębiający np. baseny portowe.

PORT - przybrzeżny obszar wodny przystosowany do postoju i obsługi statków; to również miasto nadbrzeżne, w którym znajduje się miejsce postoju statków.

PROM - płaskodenny statek służący do przewożenia towaru i ludzi przez rzekę; to również statek przewożący wagony i samochody wraz z pasażerami na krótkich przestrzeniach morskich.

PROPELLER - śruba wprawiająca w ruch statek.

PRZECHYŁ - pochylenie się statku na burtę.

PRZEPUST - śluza na kanale służąca do przeprowadzania statków, jachtów przez stopień wodny.

PRZYBÓJ - uderzenie fal o stromy brzeg morski.

PRZYLĄDEK - obszar lądu wysunięty w morze.

PRZYPŁYW - podnoszenie się poziomu wód morskich i oceanicznych.

 

 

 

MORSKIE POJĘCIA - O jak ...

                                                                                                                                  

OCEAN -  rozległy obszar słonych wód oblewających lądy.

OCEANOGRAFIA - nauka o oceanach i morzach.

OCHMISTRZ - w marynarce handlowej oficer administracyjno - gospodarczy na statku.

OKRĘT - jednostka floty wojennej; potocznie mówimy tak na duży statek morski.

OLINOWANIE - zespół lin do podtrzymywania omasztowania i manewrowania żaglami, inaczej takielunek.

OŻAGLOWANIE -  zespół żagli na żaglowcu.

 

 

MORSKIE POJĘCIA - N jak ...

                                                                                                                                                  

NABRZEŻE -  umocniony brzeg morza, bulwar wzdłuż brzegu.

NEPTUN - w mitologii rzymskiej bóg morza.

NIEWÓD - sieć rybacka złożona ze stożkowatej matni z workiem i dwóch długich skrzydeł.

NISZCZYCIEL - okręt używany do torpedowania okrętów wroga, przewożenia desantu, stawiania zagród minowych.

 

MORSKIE POJĘCIA - M jak ...

                                                                                                                                                                                

MAJTEK - członek załogi statku wykonujący proste czynności związane z żeglugą.

MARYNARKA - ogół morskich statków handlowych (marynarka handlowa) albo morskie siły zbrojne państwa (marynarka wojenna).

MARYNARZ - członek załogi statku lub okrętu; człowiek zawodowo uprawiający żeglugę.

MARYNISTA - artysta (malarz, pisarz, grafik), którego tematem prac jest morze.

MASZT - wysoki słup drewniany lub metalowy służący do rozpinania żagli, wywieszania flag, sygnałów itp.

MASZTOWIEC - statek z masztami.

MAT -  w marynarce wojennej niższy stopień podoficerski.

MESA - sala jadalna dla załogi statku.

MILA MORSKA - miara długości używana w żegludze morskiej, ok. 1852 m.

MOLO - nabrzeże w porcie, przy którym cumuje się statki; to również pomost spacerowy prostopadły do brzegu.

MORZE - część oceanu wyodrębniona przez konfigurację linii brzegowej.

MOSTEK - nadbudówka, wzniesiona część statku.

MUSZLA - skorupa małża lub ślimaka.

 

 

MORSKIE POJĘCIA - L jak ..., Ł jak ...

LAGUNA - zalew odcięty od morza piaszczystymi mierzejami lub obszar wody otoczony pierścieniem wysp koralowych.

LATARNIA MORSKA - orientacyjny znak nawigacyjny (najczęściej wysoka wieża), nadający sygnały świetlne.

LATARNIOWIEC - statek wyposażony w latarnię morską zakotwiczony na stałe w ściśle określonym miejscu, w pobliżu przeszkód nawigacyjnych.

LODOŁAMACZ - statek przystosowany do łamania lodu i torowania drogi innym statkom.

LUGIER - lekki dwu- lub trzymasztowy statek o skośnych żaglach.

ŁADOWNIA - pomieszczenie na statku, w którym przewożone są towary.

ŁAJBA - żartobliwie o starym statku, będącym w złym stanie.

ŁAWICA - zwarta masa płynących ryb.

ŁÓDŹ - mały statek o płytkim zanurzeniu, prostej konstrukcji, poruszany wiosłami, żaglem lub za pomocą silnika. 

MORSKIE POJĘCIA - K jak ...

KABOTAŻ - żegluga przybrzeżna między portami tego samego kraju.

KADŁUB - zewnętrzna część maszyny lub urządzenia, w której mieszczą się pozostałe części - np. kadłub okrętu.

KAJAK - lekka łódź sportowa poruszana wiosłami.

KAJUTA - pomieszczenie mieszkalne na statku.

KAMBUZ - kuchnia okrętowa.

KANADYJKA - lekka, krótka łódź bezsterowa z uniesionym do góry dziobem i rufą, wyposażona w krótkie wiosła. 

KAPITAN -  dowódca statku lub jachtu.

KAPOK - kamizelka ratunkowa.

KATAMARAN - żaglowy statek o dwóch równoległych kadłubach połaczonych konstrukcją w części nadwodnej.

KIL - podłużna belka na spodzie kadłuba statku, biegnąca przez całą jego długość.

KLANG - pojedyncze uderzenie w dzwon okrętowy.

KLIF - skaliste, strome wybrzeże morskie podmywane przez fale.

KLIWER - najbardziej wysunięty do przodu żagiel skośny, podnoszony na sztagu.

KOJA - łóżko na statku.

KOK - kucharz okrętowy.

KOKPIT - pomieszczenie dla załogi w części rufowej jachtu.

KOMANDOR - stopień oficerski w marynarce wojennej.

KORSARZ - rozbójnik morski, pirat.

KORWETA - dawniej: mały uzbrojony żaglowiec zwiadowczy; obecnie: typ eskortowca przystosowany do zwalczania okrętów podwodnych.

KOTWICA - ciężki hak o dwóch lub trzech zębach, który rzucony ze statku wbija się w dno i i utrzymuje statek na miejscu.

KRĄŻOWNIK - okręt wojenny o mniejszej sile bojowej niż pancernik, szybszy i lżejszy od niego.

KUBRYK - pomieszczenie mieszkalne dla załogi statku morskiego.

KUTER - mały, motorowy statek rybacki z pomocniczymi żaglami.

MORSKIE POJĘCIA - J jak ....

JABŁKO MASZTU - drewniana gałka stanowiąca zakończenie topu masztu.

JACHT - jednostka pływająca, przeznaczona wyłącznie do celów sportowych i turystycznych. Małe jachty żaglowe określa się mianem  łodzi żaglowej.

JAGSZTAG - stalowy pręt  biegnący wzdłuż rei. Przymocowany do niego jest żagiel. 

JUMPER - talia na maszcie trawlera służąca do wyciągania matni z rybami na pokład.

JUMPSZTAG - stalowa lina zabezpieczająca górną część masztu przed wygięciem.

JUZING - cienka linka służąca do rożnych robót bosmańskich np. szycia i naprawiania żagli.

WARTO WIEDZIEĆ - RYCZĄCE CZTERDZIESTKI, WYJĄCE PIĘĆDZIESIĄTKI

RYCZĄCE CZTERDZIESTKI  to pas wód oceanicznych biegnący nieprzerwanie wokół południowej półkuli ziemskiej pomiędzy 40° a 50° szerokości.

Wieją tam stałe, silne wiatry zachodnie i panuje nieustannie sztorm, a fale dochodzą do 15-20 metrów. Mają na to wpływ cyklony działające w południowej strefie niskiego ciśnienia. Dla żeglugi są to najtrudniejsze wody świata.

WYJĄCE PIĘĆDZIESIĄTKI  rozciągają się między 50° a 60° szerokości geograficznej południowej. Wieją tam najsilniejsze wiatry na Ziemi, gdyż nie napotykają na przeszkody w postaci mas lądowych. Na siłę wiatru wpływa też zimny prąd morski - Dryf Wiatrów Zachodnich. W obszarze wyjących pięćdziesiątek znajduje się Horn oraz Cieśnina Drake'a.

" W "ryczących czterdziestkach" nie ma Boga, w "wyjących pięćdziesiątkach" nie ma żadnych praw" - twierdzi kapitan jachtowy Tomasz Łopata. 

źródło: national-geographic.pl

MORSKIE POJĘCIA - I jak ...

ICHTIOLOGIA - nauka o rybach

ILUMINATOR - wodoszczelne okno umieszczone w burcie lub nadbudówce jednostki pływającej.

INKLUZJA - (wrostek) - ciało obce znajdujące się w minerale. Inkluzją może być wszystko, co w sposób naturalny, uwięziło się w płynnej żywicy bursztynu.

MORSKIE POJĘCIA - H jak ....

HALS - położenie płynącego statku żaglowego w stosunku do wiatru

HALS - lina utrzymująca na właściwym miejscu dolny róg żagla.

HALSOWAĆ - Płynąć statkiem żaglowym skośnie do wiatru, zmieniając często kurs na przeciwny.

HARPUN - stalowy oszczep na linie, wyrzucany ręcznie lub mechanicznie , używany przy połowach dużych zwierząt morskich.

LATAJĄCY HOLENDER - legendarny okręt, który ciągle pływa po morzach i nie może przybić do lądu.

HOLOWNIK - niewielki, bardzo zwrotny i wyposażony w silne maszyny statek służący do holowania innych statków.

HOMAR - jadalny rak morski o długości do 50 cm.

Źródło: Google Grafika

WARTO WIEDZIEĆ - PSIA WACHTA

 Bardzo ciekawa jest geneza nazwy "psia wachta" - po angielsku dodge watch, gdzie wyraz dodge oznacza: wymykać się, wykręcać od obowiązku. 

Historia mówi, że pewien kapitan, niezbyt młody i nie za bardzo bystry, zapisał słowo dog (pies) zamiast dodge. Ponieważ kapitan ma zawsze rację, młodsi rangą bali się go poprawić i również zapisywali słowo z błędem. Tak powstała "psia wachta". 

Tak więc nazwa pochodzi od zniekształconego słowa dodge i oznacza wachtę zmienną.

Pierwsza "psia wachta" trwa od godziny 16 do 18, druga zaś od 18 do 20.

W marynarce handlowej występują trzy stałe wachty. "Psią" nazywa się tę trwającą od godziny 20 do 24. Środkowa - od północy do 4 rano - nazywa się cmentarną. Ta ponura nazwa kiedyś była bardziej malownicza - była to wachta klejących się oczu.

NIE ŚPIJ NA WACHCIE!

Henryk VIII ustanowił kary za spanie na wachcie. 

Jeśli zdarzyło się to po raz pierwszy, karany marynarz był przywiązywany do masztu i na jego głowę wylewano wiadro wody.

Za drugim razem marynarz był przywiązywany za ramiona i unoszono go w górę. W rękawy ubrania wlewano mu 2 wiadra wody.

Gdy zdarzyło się, że marynarz trzykrotnie zasnął na wachcie, przywiązywano go znów do masztu. Tym razem miał on kule działowe u ramion. Poza tym kapitan okrętu obmyślał, w jaki sposób zadać mu ból. 

Czwarta drzemka kończyła się bardzo źle. Marynarza wieszano w koszu na bukszprycie, dawano mu bochenek chleba, baryłkę piwa i nóż. Taki gagatek kiepsko kończył - albo umierał z głodu, albo odcinał kosz i wpadał do morza.

TO WARTO WIEDZIEĆ - GALIONY

Przygotowując słowniczek terminów morskich z wyrazami na literę G, postanowiłam przybliżyć Wam galiony. Co to takiego? Skąd się wzięło? Poczytajcie :)

Galion (inna nazwa to aflaston) to nic innego jak rzeźba umieszczana na dużych żaglowcach. Mieściła się ona u szczytu stewy dziobowej, przedłużała dziób żaglowca.

Galiony to drewniane rzeźby, często polichromowane. Przedstawiały ludzi lub zwierzęta. Spotyka się również takie, które swym kształtem nawiązywały do mitologii. Najczęściej były związane z nazwą okrętu.

Miały za zadanie dekorować statek oraz odstraszać złe moce. Marynarze to przesądna grupa, więc aflastony traktowali niczym talizmany.

Tradycja ozdabiania okrętów sięga bardzo daleko. Przykładem mogą być łodzie wikingów.

Wiek XVIII i XIX to czas, kiedy galiony przeżywają swoją świetność. Mimo to, do dnia

dzisiejszego stosuje się ten sposób ozdabiania statków. 

Prawda, że piękne? 

ŁÓDŹ WIKINGÓW  Źródło: max3d.pl

Źródło: commons.wikimedia.org

Źródło: mapofpoland.pl

Źródło: mapofpoland.pl

 

Źródło: sosreb.worldpress.com

Źródło: sosreb.worldpress.com

Źródło: jesion.flog.pl

Źródło: mapofpoland.pl

Źródło: mapofpoland.pl