LUDZIE MORZA - JAMES COOK

 Portret autorstwa N. Dance-Hollanda, ok. 1775

Data urodzenia Jamesa Cooka nie jest do końca ustalona - źródła wskazują na dwie daty: 

27 października lub 7 listopada. 

Tylko rok się zgadza :)

Ten angielski żeglarz i odkrywca przyszedł na świat w 1728 roku.

Urodził się w ubogiej rodzinie szkockiego imigranta. Mieszkali w Marton w północnym Yorkshire w pobliżu miasta Middlesbrough. Naukę w szkole umożliwił mu pracodawca ojca.

Jako 16 - latek rozpoczął samodzielne życie. Zaczął od pracy w sklepie w wiosce rybackiej Staithes. Tam poznał właściciela statków do przewozu węgla, na których praktykował. W czasie rejsów samodzielnie uczył się algebry, trygonometrii, nawigacji i astronomii.

Okazuje się, że w późniejszych latach ta wiedza  bardzo mu się przydała.

Po kilku latach zaczął pracę na statkach handlowych, by w wieku 27 lat być już dowódcą jednostki.

Zaciągnął się do marynarki wojennej. W czasie wojny siedmioletniej (1756-1763) zajmował się kartografią. Znał się na tym i dzięki świetnie przygotowanej mapie wejść do Zatoki św. Wawrzyńca Anglicy zdobyli Quebec.  Wykonał również bardzo dokładne mapy wybrzeży Nowej Funlandii, czym zwrócił uwagę Admiralicji.

W 1766 roku odbył podróż na południowy Pacyfik. 

Dwa lata później, w 1768 roku, wyruszył z Anglii w swoją pierwszą podróż dookoła świata. Rejs odbywał się na okręcie HMB ENDEAVOUR. 

Przez przylądek Horn popłynął w kierunku zachodnim. Wyprawa dotarła do wschodniej Australii, gdzie Anglicy ujrzeli dziwne zwierzę i nazwali je kangaroo. Poza tym Cook dokładnie zbadał Wyspy Towarzystwa i cieśninę, która oddziela je od Nowej Zelandii. Później nazwano tę cieśninę Cieśniną Cooka. W końcu ekspedycja dotarła do Nowej Zelandii.

W czasie podróży Cook wszystko dokładnie spisywał. Po zakończonej wyprawie opublikowano jego dzienniki. 

 Dziennik pokładowy Jamesa Cooka. źródło: wikipedia.pl

Druga wyprawa rozpoczęła się w 1772 roku. Trwała 3 lata. Jej efektem było odkrycie Nowej Kaledonii, wysepek Fidżi i Oceanii. Było to również pierwsze opłynięcie globu z zachodu na wschód. 

Trzecia ekspedycja wyruszyła w 1776 roku. Jej celem było znalezienie Przejścia Północno-Wschodniego z Atlantyku na Pacyfik. 

Efektem  podróży było odkrycie wyspy, która do dziś nosi jego nazwisko. Poza tym odkrył Wyspy Bożego Narodzenia i Hawaje (początkowo nazwane Sandwich na cześć lorda Admiralicji). Potem dotarł aż do Alaski.

 Trasa trzech podróży Jamesa Cooka. Pierwsza zaznaczona jest na czerwono, druga na zielono, a trzecia na niebiesko. Przerywana niebieska linia to powrót ekspedycji Cooka po jego śmierci.

Kiedy James Cook ponownie pojawił się na Hawajach, on i jego marynarze cieszyli się szacunkiem miejscowej ludności. Niestety, śmierć jednego z marynarzy sprawiła, że w oczach tubylców stali się tak samo śmiertelni jak inni. Anglik postanowił opuścić wyspy. Wyruszył w drogę powrotną.  Niestety, pogoda uniemożliwiła rejs. Ekspedycja powróciła na Hawaje.

Tym razem gospodarze powitali przyjezdnych kamieniami. Rozpętała się prawdziwa bitwa. W potyczce w Zatoce Kealakekua (14 lutego 1779 roku) zginął James Cook.

 Śmierć Jamesa Cooka. źródło: wikipedia.pl

Legenda głosi, że Cook został zjedzony. Jednak część ciała, ze względu na szacunek, jakim kapitan cieszył się u wyspiarzy, została zachowana przez starszyznę i króla, a później zwrócona Brytyjczykom, którzy dokonali oficjalnego pochówku na morzu. Dowodzenie ekspedycją przejął Clerke. "Resolution" i "Discovery" wróciły do Anglii w 1780 r.

Jedenaście lat żeglowania po Pacyfiku przyniosło wielkie korzyści. Dzięki Cookowi dokładniej poznano glob. Największym osiągnięciem było sporządzenie dokładnych map tych obszarów. Do tego dochodzą odkrycia przyrodnicze - nowe gatunki roślin i zwierząt. Spotkano także nowe ludy takie jak: Aborygeni i Aleuci.

 Mapa Tahiti sporządzona przez Cooka.

Mapa Nowej Fundlandii sporządzona przez Cooka

James Cook wyszkolił wspaniałych żeglarzy. Najsłynniejsi jego uczniowie to:

• William Bligh – kapitan HMS Bounty, który popłynął na Tahiti w 1787 r. w celu przywiezienia sadzonek drzewa chlebowego;
• George Vancouver – badacz zach. wybrzeża Ameryki Płn. w latach 1791 do 1794;
• George Dixon – uczestnik trzeciej podróży Cooka, który później poprowadził własną wyprawę.

 

WARTO WIEDZIEĆ:

W pierwszą podróż James Cook wyruszył na statku HMB Endeavour. W drugi rejs dookoła świata wypłynęły dwa statki RESOLUTION i ADVENTURE. W trzecią podróż wyruszyły RESOLUTION i DISCOVERY.

 Statki Cooka Resolution i Adventure na Tahiti, mal. W. Hodges

Cieśnina Cooka znajduje się między wyspami Nowej Zelandii, miejsce to odkrył Cook w 1769 roku.

 Widok na Cieśninę Cooka ze szczytu Mount Kaukau w Wellington.

Góra Cooka to najwyższy szczyt na Wyspie Południowej Nowej Zelandii.

 Góra Cooka - najwyższy szczyt Nowej Zelandii - 3724 m n.p.m.

Wyspy Cooka stanowi grupa wysp odkryta przez niego na południowym Pacyfiku.

 Mapa wysp.

"Podróż na Pacyfik" to dziennik komandora Cooka z jego ostatniej wyprawy, ogłoszony już pośmiertnie w 1784 roku.

 

Portret Jamesa Cooka

Mam nadzieję, że dzisiejszy wpis przybliżył Wam postać tego wybitnego żeglarza, kartografa i odkrywcy. 

Warto byłoby wybrać się w podróż szlakiem wypraw Jamesa Cooka :)

Kto ma ochotę na taką wycieczkę?